Có những món ăn không cần quá cầu kỳ, chẳng cần nguyên liệu đắt đỏ, nhưng lại có một thứ sức mạnh rất riêng – đánh thức cả một khoảng ký ức, khiến người ta bất giác mỉm cười khi nghĩ về. Nộm tôm khô ngon là một món ăn như thế. Một đĩa nộm đơn giản, chua chua, ngọt ngọt, giòn giòn mà lại lưu luyến đến lạ kỳ.
Tôi còn nhớ như in những chiều hè oi ả ở quê, khi bà nội tôi ra sau vườn hái vội vài nhánh rau thơm, ít đu đủ xanh còn thơm mùi nhựa, rồi lôi ra gói tôm khô cất kỹ trong hũ sành. Bà ngồi bên chiếc bàn gỗ cũ, chậm rãi ngâm tôm vào nước ấm cho mềm, rồi vắt đu đủ đã bào sợi thật ráo. Chẳng có cân đo, chẳng có công thức, mọi thứ như đã in sẵn trong đôi tay bà.
Tôm khô được bà rang sơ qua cho dậy mùi, mùi thơm ấy lan ra khắp bếp – mằn mặn, ngai ngái, đậm đà hương biển. Bà bảo, tôm khô ngon là loại nhỏ, đỏ au, dai chắc, khi ăn có vị ngọt tự nhiên mà không tanh. Nộm mà thiếu tôm khô, thì chẳng khác gì câu chuyện thiếu mất nhân vật chính – nghe thì đủ, mà lại nhạt.
Phần nước trộn là linh hồn của món nộm. Bà pha nước mắm với chút đường nâu, dấm gạo, tỏi và ớt giã nhỏ, thêm một lát chanh vắt lấy vị thanh. Mọi thứ hoà quyện, tạo nên thứ nước sốt sóng sánh mà chỉ cần nếm một giọt cũng thấy sống mũi cay cay.
Xem thêm ghe boi Cửa Lò
Khi đĩa nộm được trộn đều, rắc lạc rang giã dập và rau thơm lên trên, tôi thường là đứa đầu tiên “tranh phần” ăn thử. Vị giòn giòn của đu đủ, cái đậm đà của tôm khô, cay nhẹ từ ớt, thơm mát từ rau răm – tất cả hòa vào nhau như một bản giao hưởng ngắn mà trọn vẹn. Có khi, ăn một đĩa xong vẫn cứ thòm thèm, ngồi gãi đầu gãi tai nhìn bà đầy hy vọng.
Lớn lên, tôi từng thử nhiều phiên bản nộm tôm khô ở thành phố – có nơi trộn với xoài xanh, có chỗ thêm đậu đũa, thậm chí cả khô mực bào. Nhưng không gì sánh bằng món nộm bà nội làm. Có lẽ, vì ngoài nguyên liệu, còn có thêm một nguyên liệu vô hình: tình thương.
Bây giờ, mỗi khi vào bếp làm lại món ấy, tôi đều cẩn thận chọn tôm khô loại ngon, ngâm vừa đủ mềm nhưng không bở, đu đủ phải giòn, nước mắm phải đúng độ, rau thơm nhất định phải có ngò rí, húng lủi và rau răm. Không phải chỉ để ăn ngon – mà là để gợi nhớ. Mỗi lần nếm, là một lần tôi thấy mình bé lại, ngồi bên bàn bếp nghe tiếng muôi gỗ lách cách, nghe bà mắng yêu: “Ăn thôi, nộm nguội là không ngon đâu!”
Nộm tôm non khô ngon là vậy – chẳng sang trọng, không đắt đỏ, nhưng mang theo hương vị của tình thân, của mùa hè, của quê hương trong lòng mỗi người. Trong thời đại mà người ta dễ dàng lướt qua nhau vì bận rộn, một đĩa nộm giản dị có thể là điều nhắc ta chậm lại, ngồi bên nhau và kể những chuyện cũ – như cái cách bà đã từng kể cho tôi nghe, giữa mùi tôm rang thơm phức và nụ cười dịu dàng sau làn khói bếp.
Và có lẽ, đó mới chính là điều làm nên một món ăn ngon thật sự – không chỉ ở vị giác, mà còn ở cảm giác. Một đĩa nộm tôm khô, giản đơn nhưng gói trọn cả một tuổi thơ.